De eindjes aan elkaar knopen

De Knopenfabriek

Tussen 1929 en 1979 vonden veel Spakenburgers werk in de knopenfabriek. Deze fabriek, mede voortgekomen uit de Zuiderzeesteun, was een bron van werkgelegenheid met op het hoogtepunt ruim 400 werknemers en nog veel meer thuiswerkers. Hierdoor was (en is) de Knopenfabriek een begrip in het dorp en hebben velen er nog herinneringen aan. 
Zo was het een enorme omschakeling voor de vissers om hun vrije leven op zee in te ruilen voor monotoon werk tussen vier muren. Dit werk had dan wel als groot voordeel dat het een vast inkomen opleverde. Thuis knopen naaien is een andere bezigheid die veel mensen nog helder voor de geest staat; deze vorm van thuisarbeid was een noodzakelijke bijverdienste om een karig inkomen aan te vullen. 
Aan de hand van foto’s, filmfragmenten, objecten en verhalen wordt in de expositie een beeld geschetst van de historie van de fabriek. Opvallend is de kwaliteit van het beeldmateriaal; meerdere keren werden er professionele reportages gemaakt omdat de medewerkers klederdracht droegen. Dit leverde prachtige foto’s op die nu in de expositie getoond worden.
 
Knopen in de klederdracht
Het tweede deel van de expositie is gewijd aan knopen in de klederdracht en laat zien wat voor knopen de fabrieksarbeiders, maar ook de meer welgestelden zoals boeren uit Bunschoten-Spakenburg in hun klederdracht verwerkten.

Opmerkelijk is dat in de vrouwendracht enkel knoopjes gebruikt werden op de achterkant van het jak. Deze knoopjes werden zelf gemaakt van karton of hout, omwikkeld met borduurgaren en vervolgens versierd met borduursteken. De knoopjes hadden als functie de banden van het schort op hun plaats te houden.
In de mannendracht werden meer knopen gebruikt en dan vooral om mee te pronken. In de expositie zijn prachtige zilveren knopen te zien die boeren gebruikten op hun vestje of gezondheid en ducatons (knopen van muntstukken) waarmee ze hun broek versierden. Daarnaast vinden ook gouden keelknopen een plek in de expositie.

Meerdere exposities
Al met al is de expositie een verrassend geheel, dat zeker een bezoekje waard is. Bij de totstandkoming van de expositie werd samengewerkt met de Historische Vereniging Bunscote, die de foto’s beschikbaar stelde, en enkele particulieren. 
‘De eindjes aan elkaar knopen’ maakt onderdeel uit van het project ‘Gelderse en Utrechtse knopen’, een initiatief van Museum Nijkerk, het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten en Museum Spakenburg. Ook in de andere musea zijn interessante exposities te zien en in Spakenburg staan er tot medio juni 2024 nog diverse activiteiten op het gebied van knopen op het programma. Zo is deze expositie een verbindende schakel waarbij allerlei eindjes aan elkaar worden geknoopt.